Trong các tình huống khẩn cấp như hỏa hoạn, mất điện đột ngột hay sự cố kỹ thuật trong các tòa nhà, trung tâm thương mại, nhà máy… Việc đảm bảo ánh sáng để định hướng và thoát hiểm kịp thời là yếu tố sống còn. Đèn chiếu sáng sự cố không chỉ đơn thuần là thiết bị phát sáng. Mà còn đóng vai trò dẫn đường, chỉ lối cho con người trong bóng tối. Giúp giảm thiểu hoảng loạn và đảm bảo an toàn cho con người. Vậy nguyên lý đèn chiếu sáng sự cố hoạt động như thế nào? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên lý hoạt động, cấu tạo cũng như ứng dụng thực tiễn của chúng trong đời sống và công trình xây dựng hiện đại.
Cấu tạo của đèn chiếu sáng sự cố khẩn cấp
Đèn chiếu sáng sự cố là thiết bị tích hợp nhiều thành phần điện, điện tử. Được thiết kế nhằm đảm bảo khả năng chiếu sáng liên tục trong các tình huống khẩn cấp. Các bộ phận chính bao gồm:
1. Nguồn sáng của đèn
- Công nghệ LED: Đèn LED là lựa chọn phổ biến nhất hiện nay nhờ hiệu suất cao, tiêu thụ điện năng thấp, tuổi thọ dài (trung bình 30.000 – 50.000 giờ). Ánh sáng ổn định và ít sinh nhiệt. LED còn có khả năng bật sáng tức thì mà không cần thời gian khởi động.
- Bóng huỳnh quang (CFL): Trước đây từng được sử dụng nhưng hiện nay ít phổ biến do hiệu suất thấp hơn. Tuổi thọ ngắn hơn và không thân thiện với môi trường (chứa thủy ngân).
2. Nguồn cấp điện
- Nguồn điện chính (AC): Cung cấp điện năng để đèn hoạt động bình thường và để sạc cho pin/ắc quy dự phòng.
- Nguồn điện dự phòng (ắc quy/pin sạc): Giữ vai trò quan trọng khi hệ thống điện chính bị mất. Tùy từng loại đèn mà thời gian chiếu sáng dự phòng có thể kéo dài từ 1 đến 3 giờ.
Có ba loại pin phổ biến được sử dụng cho đèn sự cố hiện nay:
- Pin Ni-Cd: Bền, chịu nhiệt tốt nhưng chứa kim loại nặng gây ô nhiễm.
- Pin Ni-MH: Thân thiện hơn với môi trường, dung lượng cao hơn Ni-Cd.
- Pin Li-ion: Nhẹ, dung lượng cao, tuổi thọ lâu, ngày càng được sử dụng rộng rãi.
3. Mạch điều khiển và bộ sạc:
- Bộ chuyển đổi AC/DC: Chuyển đổi dòng điện xoay chiều thành một chiều để sạc cho pin.
- Mạch sạc pin: Điều khiển dòng sạc, đảm bảo an toàn, tránh hiện tượng sạc quá mức (overcharge) và xả quá sâu (over-discharge), giúp kéo dài tuổi thọ pin.
- Mạch cảm biến điện áp: Luôn giám sát tình trạng điện lưới. Khi phát hiện mất điện, mạch sẽ kích hoạt chuyển sang chế độ pin.
- Mạch chuyển đổi nguồn: Tự động chuyển đổi giữa nguồn chính và nguồn dự phòng, đảm bảo ánh sáng không bị gián đoạn.
4. Bộ phận bảo vệ đèn
- Vỏ đèn: Được chế tạo từ vật liệu chống cháy, chịu va đập và có thể có khả năng chống nước, chống bụi theo tiêu chuẩn IP (ví dụ: IP65 – lắp ngoài trời, IP20 – dùng trong nhà).
- Kính khuếch tán ánh sáng: Giúp phân tán ánh sáng đều, tránh chói lóa và tăng hiệu quả chiếu sáng.
- Đèn báo trạng thái: Hiển thị các trạng thái như đang sạc, hoạt động hay lỗi kỹ thuật.
- Nút kiểm tra: Cho phép người dùng giả lập tình huống mất điện để kiểm tra tình trạng hoạt động và dung lượng pin dự phòng.
Nguyên lý đèn chiếu sáng sự cố hoạt động như thế nào?
Đèn chiếu sáng sự cố khẩn cấp vận hành dựa trên cơ chế tự động chuyển đổi giữa hai nguồn điện, điện lưới và nguồn pin/ắc quy. Thông qua hệ thống mạch điều khiển và cảm biến điện áp. Quá trình này gồm ba chế độ chính:
Chế độ hoạt động khi có điện lưới
Nguồn điện AC từ lưới cung cấp điện cho mạch điều khiển và mạch sạc. Mạch sạc bắt đầu sạc cho ắc quy hoặc pin sạc bên trong đèn. Việc sạc diễn ra liên tục nhưng có kiểm soát, nhằm bảo vệ tuổi thọ pin.
Đèn báo trạng thái sạc màu xanh sẽ sáng, cho biết hệ thống đang ở chế độ hoạt động bình thường và pin đang được nạp. Tình trạng phát sáng của đèn:
- Với loại đèn không thường xuyên sáng: đèn không phát sáng khi có điện.
- Với loại kết hợp chiếu sáng thường xuyên và sự cố: đèn vẫn sáng bình thường và sẽ chuyển sang dùng pin khi mất điện.
Chế độ hoạt động khi mất điện
Mạch cảm biến điện áp liên tục theo dõi điện áp nguồn. Khi phát hiện mất nguồn điện lưới (AC), nó kích hoạt chế độ khẩn cấp. Sau đó, mạch chuyển đổi nguồn lập tức ngắt kết nối điện lưới và chuyển sang nguồn điện dự phòng từ pin hoặc ắc quy.
Nguồn sáng (LED hoặc CFL) được cấp điện từ pin thông qua mạch điều khiển, giúp đèn lập tức bật sáng mà không có độ trễ. Thời gian chiếu sáng khẩn cấp thường kéo dài từ 2–3 giờ. Tùy theo dung lượng pin, công suất tiêu thụ và thiết kế đèn.
Nguyên lý đèn chiếu sáng sự cố tự kiểm tra và bảo trì
Nút Test (Kiểm tra bằng tay): Cho phép mô phỏng tình trạng mất điện để kiểm tra xem đèn và pin có hoạt động tốt hay không. Thường được sử dụng định kỳ trong quá trình bảo trì hoặc kiểm định an toàn.
Chức năng tự kiểm tra (Self-test / Auto-test): Tích hợp trong các đèn sự cố cao cấp. Hệ thống sẽ tự động kiểm tra định kỳ hoạt động của pin, mạch sạc và đèn. Nếu phát hiện lỗi, sẽ báo hiệu thông qua đèn báo lỗi.
Đèn báo lỗi (Fault Indicator): Cảnh báo người dùng khi tình trạng pin yếu hoặc hỏng, mạch sạc gặp sự cố. Hay ngay cả tình trạng đèn không đạt chuẩn thời gian chiếu sáng dự phòng. Điều này giúp đơn vị quản lý nhanh chóng thực hiện bảo trì, đảm bảo hệ thống luôn sẵn sàng.
>> Đọc thêm: Hướng dẫn cách lắp đặt đèn chiếu sáng sự cố chính xác nhất
Đèn chiếu sáng sự cố được lắp đặt ở đâu?
Đèn chiếu sáng sự cố được lắp đặt tại những vị trí chiến lược trong các công trình dân dụng, công cộng và công nghiệp. Nhằm đảm bảo an toàn thoát hiểm khi xảy ra sự cố mất điện, cháy nổ hoặc các tình huống khẩn cấp khác. Cụ thể:
- Đèn được lắp đặt tại các hành lang, lối thoát hiểm, cầu thang bộ: Đảm bảo chiếu sáng liên tục khi mất điện để hướng dẫn người bên trong công trình tìm đường thoát ra ngoài an toàn. Những vị trí này thường được lắp đặt kết hợp với đèn Exit thoát hiểm.
- Hay các khu vực tập trung đông người, cửa ra vào, thang máy, tầng hầm, hầm để xe,… Đèn được gắn cố định ở vị trí trên cao gần hướng rẽ. Giúp nhận diện rõ ràng lối thoát dù trong điều kiện tối hoặc có khói.
Lưu ý khi lắp đặt:
-
Tuân thủ theo tiêu chuẩn chiếu sáng sự cố TCVN, NFPA hoặc các quy định PCCC hiện hành.
-
Đảm bảo chiếu sáng liên tục trong thời gian yêu cầu (thường tối thiểu 90–180 phút).
-
Định kỳ kiểm tra pin, mạch điều khiển và thời gian chiếu sáng dự phòng.
Kết luận
Hiểu được nguyên lý đèn chiếu sáng sự cố sẽ giúp việc giám sát và bảo trì trở nên dễ dàng, chủ động và chính xác hơn. Ngoài ra, cần nâng cao nhận thức cho cộng đồng, chủ đầu tư và đơn vị quản lý tòa nhà về tầm quan trọng sống còn của hệ thống chiếu sáng sự cố trong mỗi tình huống khẩn cấp. Đảm bảo an toàn cho con người khi xảy ra các sự cố như mất điện, cháy nổ hoặc thiên tai.
Nếu bạn đang phân vân không biết nên mua đèn chiếu sáng khẩn cấp ở đâu? Hãy liên hệ với chúng tôi Công ty TNHH Thiết bị và Công nghệ Quyết Tiến qua hotline 0918.665.076. Chúng tôi chuyên cung cấp sản phẩm đèn chiếu sáng công nghiệp, điện dân dụng cho các nhà đầu tư, chủ thầu, khách hàng có nhu cầu. Dịch vụ bảo hành chính hãng lên tới 2 năm, lỗi 1 đổi 1. Chính sách giá ưu đãi, chiết khấu cao cho khách hàng.